Toán tử gán trong JavaScript

Javascript căn bản | 21/02/2025 by Học Javascript

Trong lập trình JavaScript, toán tử gán là một trong những toán tử cơ bản và quan trọng nhất, giúp chúng ta gán giá trị cho các biến. Mặc dù rất đơn giản, nhưng toán tử gán lại đóng vai trò quan trọng trong hầu hết các phép toán và logic xử lý dữ liệu của các ứng dụng JavaScript. Việc hiểu rõ về toán tử gán sẽ giúp lập trình viên dễ dàng thao tác với các giá trị và thực hiện các phép toán phức tạp hơn trong quá trình phát triển phần mềm.

Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu các loại toán tử gán trong JavaScript, cách sử dụng chúng trong các tình huống thực tế và những lỗi thường gặp khi sử dụng. Cùng với đó là các ví dụ minh họa giúp bạn dễ dàng nắm bắt cách thức hoạt động của chúng.

Toán tử gán trong JavaScript là gì?

Toán tử gán trong JavaScript (được biểu thị bằng dấu "=") là một trong những toán tử cơ bản và quan trọng nhất trong lập trình. Nó dùng để gán một giá trị cho một biến. Thông qua toán tử gán, chúng ta có thể thay đổi hoặc thiết lập giá trị ban đầu cho các biến trong chương trình của mình. Đây là một thao tác phổ biến và không thể thiếu trong hầu hết các chương trình JavaScript.

Vai trò của toán tử gán trong lập trình

Toán tử gán không chỉ giúp chúng ta thay đổi giá trị của biến mà còn có vai trò quan trọng trong việc quản lý dữ liệu và điều khiển dòng chảy của chương trình. Mỗi khi chúng ta cần lưu trữ thông tin (như kết quả của phép toán, hoặc giá trị đầu vào từ người dùng), toán tử gán sẽ giúp chúng ta cập nhật các giá trị cho các biến mà chương trình sử dụng. Điều này tạo ra một mối quan hệ chặt chẽ giữa các biến và giá trị trong chương trình.

Các tình huống điển hình trong lập trình, nơi toán tử gán được sử dụng bao gồm:

Gán giá trị ban đầu cho biến (khởi tạo).
Cập nhật hoặc thay đổi giá trị của biến khi chương trình chạy.
Thực hiện phép toán trên các biến và gán kết quả.

Toán tử gán cơ bản trong JavaScript

Toán tử gán đơn (=)

Toán tử gán đơn (=) là toán tử cơ bản và đơn giản nhất trong JavaScript. Nó dùng để gán một giá trị cho một biến. Toán tử này thực hiện một phép gán, tức là giá trị bên phải dấu "=" sẽ được gán cho biến bên trái. Toán tử gán đơn là cách đơn giản nhất để khai báo và khởi tạo giá trị cho các biến trong JavaScript.

Cú pháp:

let variable = value;

Trong đó:

variable: Là tên của biến mà bạn muốn gán giá trị.
value: Là giá trị mà bạn muốn gán cho biến đó.

Gán một giá trị số cho biến

let age = 25;  // Gán giá trị 25 cho biến age
console.log(age);  // In ra 25

Trong ví dụ trên, chúng ta đã sử dụng toán tử gán để gán giá trị 25 cho biến age. Sau khi gán, giá trị 25 sẽ được lưu trữ trong biến age và có thể được sử dụng sau này trong chương trình.

Gán giá trị chuỗi cho biến

let name = "John";  // Gán giá trị chuỗi "John" cho biến name
console.log(name);  // In ra "John"

Ở ví dụ này, biến name được gán giá trị là chuỗi "John". Toán tử gán đơn giúp chúng ta lưu trữ chuỗi vào biến và có thể sử dụng nó trong các phép toán hoặc hiển thị ra ngoài.

Gán giá trị boolean cho biến

let isActive = true;  // Gán giá trị true cho biến isActive
console.log(isActive);  // In ra true

Với loại dữ liệu boolean, toán tử gán đơn cũng hoạt động tương tự, gán giá trị true cho biến isActive.

Gán giá trị mảng cho biến

let numbers = [1, 2, 3];  // Gán giá trị mảng cho biến numbers
console.log(numbers);  // In ra [1, 2, 3]

Trong trường hợp này, toán tử gán được sử dụng để gán một mảng với các phần tử [1, 2, 3] cho biến numbers.

Gán giá trị đối tượng cho biến

let person = { name: "Alice", age: 30 };  // Gán một đối tượng cho biến person
console.log(person);  // In ra { name: "Alice", age: 30 }

Toán tử gán đơn có thể được sử dụng để gán một đối tượng với các thuộc tính cho biến. Trong ví dụ này, một đối tượng có hai thuộc tính name và age được gán cho biến person.

Các toán tử gán kết hợp trong JavaScript

Toán tử gán kết hợp trong JavaScript là sự kết hợp giữa toán tử số học và toán tử gán. Các toán tử này cho phép thực hiện phép toán số học với biến đồng thời gán kết quả vào chính biến đó, giúp mã nguồn trở nên ngắn gọn và dễ đọc hơn.

Toán tử cộng và gán (+=)

Toán tử cộng và gán (+=) được sử dụng để cộng một giá trị mới vào biến và gán kết quả về lại biến đó. Thực chất, phép toán này tương đương với việc viết variable = variable + value.

Cú pháp:

variable += value;

Ví dụ minh họa:

let x = 5;
x += 3;  // Tương đương với x = x + 3
console.log(x);  // In ra 8

Trong ví dụ này, giá trị 3 được cộng vào biến x và kết quả (8) được gán lại cho x.

Toán tử trừ và gán (-=)

Toán tử trừ và gán (-=) được sử dụng để trừ một giá trị mới khỏi biến và gán kết quả vào chính biến đó. Cũng giống như cộng và gán, phép toán này tương đương với variable = variable - value.

Cú pháp:

variable -= value;

Ví dụ minh họa:

let y = 10;
y -= 4;  // Tương đương với y = y - 4
console.log(y);  // In ra 6

Trong ví dụ này, giá trị 4 được trừ đi từ biến y và kết quả (6) được gán lại cho y.

Toán tử nhân và gán (*=)

Toán tử nhân và gán (*=) cho phép nhân một giá trị mới vào biến và gán kết quả vào biến đó. Phép toán này tương đương với variable = variable * value.

Cú pháp:

variable *= value;

Ví dụ minh họa:

let a = 4;
a *= 5;  // Tương đương với a = a * 5
console.log(a);  // In ra 20

Trong ví dụ trên, giá trị 5 được nhân với biến a và kết quả (20) được gán lại cho a.

Toán tử chia và gán (/=)

Toán tử chia và gán (/=) được sử dụng để chia biến cho một giá trị mới và gán kết quả vào chính biến đó. Phép toán này tương đương với variable = variable / value.

Cú pháp:

variable /= value;

Ví dụ minh họa:

let b = 12;
b /= 4;  // Tương đương với b = b / 4
console.log(b);  // In ra 3

Trong ví dụ này, biến b được chia cho 4 và kết quả (3) được gán lại cho b.

Toán tử chia lấy dư và cán (%=)

Toán tử chia lấy dư và gán (%=) được sử dụng để lấy phần dư của phép chia và gán kết quả vào chính biến đó. Phép toán này tương đương với variable = variable % value.

Cú pháp:

variable %= value;

Ví dụ minh họa:

let c = 17;
c %= 5;  // Tương đương với c = c % 5
console.log(c);  // In ra 2 (vì 17 chia cho 5 dư 2)

Trong ví dụ này, phần dư của phép chia 17 cho 5 là 2 và giá trị này được gán lại cho c.

Toán tử lũy thừa và gán (=)**

Toán tử lũy thừa và gán (**=) được sử dụng để tính lũy thừa của một số và gán kết quả vào chính biến đó. Phép toán này tương đương với variable = variable ** value.

Cú pháp:

variable **= value;

Ví dụ minh họa:

let d = 3;
d **= 2;  // Tương đương với d = d ** 2 (lũy thừa)
console.log(d);  // In ra 9 (vì 3 lũy thừa 2 bằng 9)

Trong ví dụ này, d được nâng lên lũy thừa 2 và kết quả (9) được gán lại cho d.

Toán tử gán với kiểu dữ liệu khác trong JavaScript

Toán tử gán không chỉ sử dụng với các kiểu dữ liệu số học mà còn có thể áp dụng cho chuỗi, mảng và đối tượng. Điều này giúp bạn thao tác và cập nhật giá trị các kiểu dữ liệu này một cách dễ dàng và hiệu quả.

Gán chuỗi với toán tử +=

Toán tử += có thể được sử dụng để nối (concatenate) chuỗi trong JavaScript. Khi áp dụng với chuỗi, toán tử này không chỉ đơn giản là gán giá trị, mà còn kết hợp chuỗi mới với chuỗi hiện tại.

Cú pháp:

variable += "another string";

Ví dụ minh họa:

let greeting = "Hello";
greeting += " World!";  // Tương đương với greeting = greeting + " World!"
console.log(greeting);  // In ra "Hello World!"

Trong ví dụ trên, chuỗi " World!" được nối vào chuỗi "Hello", tạo thành chuỗi "Hello World!".

Gán mảng và mối tượng

Toán tử gán cũng có thể sử dụng để gán giá trị mảng hoặc đối tượng. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng khi gán mảng hay đối tượng, không có sự sao chép (deep copy) mà chỉ sao chép tham chiếu (reference). Điều này có nghĩa là bất kỳ thay đổi nào đối với mảng hay đối tượng gán sau đó đều ảnh hưởng đến cả bản gốc.

Ví dụ với mảng:

let numbers = [1, 2, 3];
let moreNumbers = numbers;  // Gán tham chiếu
moreNumbers.push(4);
console.log(numbers);  // In ra [1, 2, 3, 4]

Ví dụ với đối tượng:

let person = { name: "John", age: 30 };
let anotherPerson = person;  // Gán tham chiếu
anotherPerson.age = 35;
console.log(person.age);  // In ra 35

Trong ví dụ này, khi gán đối tượng person cho anotherPerson, cả hai biến đều tham chiếu đến cùng một đối tượng. Do đó, khi thay đổi một thuộc tính, sự thay đổi đó cũng phản ánh trong đối tượng gốc.

Lỗi thường gặp khi sử dụng toán tử gán trong JavaScript

Mặc dù toán tử gán rất hữu ích, nhưng cũng có một số lỗi phổ biến khi sử dụng nó, đặc biệt là khi làm việc với các kiểu dữ liệu khác nhau. Dưới đây là một số lỗi thường gặp và cách khắc phục chúng.

Gán nhầm giá trị không hợp lệ

Một lỗi phổ biến khi sử dụng toán tử gán là gán nhầm giá trị không hợp lệ vào biến. Ví dụ, nếu bạn cố gắng gán một giá trị không phải là kiểu dữ liệu hợp lệ cho biến, JavaScript sẽ không báo lỗi ngay lập tức mà sẽ tự động chuyển đổi (type coercion).

Ví dụ minh họa:

let x = "10";
x += 5;  // "105" (kết quả là chuỗi, không phải số)
console.log(x);

Cách khắc phục: Để tránh những sự cố này, cần chú ý đến kiểu dữ liệu khi gán giá trị và thực hiện kiểm tra hoặc chuyển kiểu rõ ràng khi cần thiết.

Sử dụng toán tử gán với kiểu dữ liệu không tương thích

Khi sử dụng toán tử gán cho các kiểu dữ liệu không tương thích, đặc biệt là với mảng và đối tượng, sẽ có sự thay đổi không mong muốn do tính chất của kiểu tham chiếu.

Ví dụ minh họa:

let array1 = [1, 2, 3];
let array2 = array1;
array2.push(4);
console.log(array1);  // In ra [1, 2, 3, 4]

Cách khắc phục: Khi làm việc với mảng hoặc đối tượng, nếu bạn không muốn thay đổi dữ liệu gốc, bạn cần sao chép chúng thay vì chỉ gán tham chiếu.

let array1 = [1, 2, 3];
let array2 = [...array1];  // Sao chép mảng
array2.push(4);
console.log(array1);  // In ra [1, 2, 3]

Ứng dụng thực tế của toán tử gán trong JavaScript

Toán tử gán có nhiều ứng dụng trong thực tế, đặc biệt là khi cần cập nhật giá trị biến trong các tình huống thực tế như vòng lặp, tính toán tổng, hoặc thay đổi nội dung của chuỗi, mảng.

Cập nhật giá trị biến trong vòng lặp

Toán tử gán có thể được sử dụng trong vòng lặp để cập nhật giá trị của các biến đếm hoặc các chỉ số. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và tránh việc phải viết mã lặp lại.

Ví dụ minh họa:

let total = 0;
for (let i = 1; i <= 5; i++) {
    total += i;  // Cộng dồn giá trị i vào total
}
console.log(total);  // In ra 15

Trong ví dụ này, tổng của các số từ 1 đến 5 được tính bằng cách cộng dồn vào biến total.

Cộng dồn giá trị trong chương trình

Toán tử gán kết hợp (+=) thường được sử dụng để cộng dồn các giá trị trong các bài toán tính toán như tổng số sản phẩm, tổng điểm, v.v.

Ví dụ minh họa:

let score = 0;
score += 10;  // Thêm 10 điểm
score += 15;  // Thêm 15 điểm
console.log(score);  // In ra 25

Thay đổi nội dung chuỗi, mảng

Toán tử gán còn rất hữu ích khi làm việc với chuỗi và mảng, chẳng hạn như thay đổi nội dung chuỗi hoặc thêm phần tử vào mảng.

Ví dụ minh họa với chuỗi:

let message = "Hello";
message += " World!";  // Nối thêm chuỗi
console.log(message);  // In ra "Hello World!"

Ví dụ minh họa với mảng:

let numbers = [1, 2, 3];
numbers += [4, 5];  // Sử dụng toán tử gán kết hợp để nối mảng
console.log(numbers);  // In ra "1,2,3,4,5"

Kết quả:

Kết bài

Toán tử gán trong JavaScript là một phần không thể thiếu trong lập trình, giúp mình dễ dàng gán và cập nhật giá trị cho các biến, mảng, chuỗi và đối tượng. Việc hiểu rõ cách sử dụng các toán tử gán cơ bản và toán tử gán kết hợp sẽ giúp lập trình viên tối ưu hóa mã nguồn và tăng cường hiệu quả làm việc. Tuy nhiên, cần chú ý các lỗi thường gặp khi sử dụng toán tử gán để tránh những sự cố không mong muốn trong quá trình lập trình. Việc ứng dụng toán tử gán trong các bài toán thực tế như vòng lặp, tính toán tổng hoặc thay đổi nội dung mảng, chuỗi sẽ giúp bạn giải quyết các vấn đề phức tạp một cách dễ dàng và hiệu quả.